Ενδοσκοπικός Υπέρηχος (EUS)

Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (ενδοσκοπικός υπέρηχος ή endoscopic ultrasound ή EUS) είναι η μέθοδος που συνδυάζει τις τεχνικές της ενδοσκόπησης και της υπερηχογραφίας. Πραγματοποιείται με ειδικά ενδοσκόπια, τα οποία φέρουν κεφαλή υπερήχων στην άκρη τους και επομένως εκπέμπουν υπερήχους κατά την διάρκεια της ενδοσκόπησης. Οι υπέρηχοι παρέχουν την πρόσθετη δυνατότητα να εξετάζουμε τα βαθύτερα στρώματα του πεπτικού σωλήνα ή ακόμα και έξω από τον αυλό του εντέρου. Συνεπώς, μπορούμε να μελετήσουμε με μεγάλη λεπτομέρεια τόσο τη δομή του τοιχώματος του πεπτικού σωλήνα, όσο και τους ιστούς και τα όργανα που γειτονεύουν με αυτό, όπως για παράδειγμα το πάγκρεας, το ήπαρ, το σπλήνα, το χοληφόρο σύστημα, τους λεμφαδένες αλλά και τα παρακείμενα αγγεία.

​

Η εξέταση διαρκεί περίπου 15 με 30 λεπτά.

Οι ενδείξεις για την διενέργεια του ενδοσκοπικού υπερήχου είναι:

​

1. Σταδιοποίηση (Staging) και παρακολούθηση (follow up) κακοήθων βλαβών του γαστρεντερολογικού σωλήνα (Στάδιο Τ και Ν σύμφωνα με την ΤΝΜ-κατάταξη του παγκόσμιου οργανισμού υγείας (WHO)

• συγκεκριμένα του οισοφάγου, γαστροοισοφαγικής συμβολής, στομάχου, του παγκρέατος, των χοληφόρων,               του φύματος του Vater (υπερτερεί της CT και της MRΙ) και ορθού (τελικό τμήμα παχέος εντέρου).  

• Επίσης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις στο μεσοθωράκιο.  

• Σταδιοποίηση (Staging λεμφαδένων) του καρκίνου του πνεύμονα. 

• Καθοριστικός ρόλος για την περαιτέρω θεραπεία των παραπάνω καρκίνων.

2. Χαρακτηρισμός και διαφοροδιάγνωση υποεπιθηλιακών όγκων και πεπαχύνσεων τοιχωμάτων του γαστρεντερικού σωλήνα, ο Ενδοσκοπικός υπέρηχος συνιστά την εξέταση εκλογής.

3. Χαρακτηρισμός και διαφοροδιάγνωση παθησεων οργάνων της άνω κοιλίας (ήπατος, σπληνός, επινεφρίδια, λεμφαδένες).

4. Χαρακτηρισμός και διαφοροδιάγνωση παθήσεων των έξω/ και περιηπατικων χολαγγείων, π.χ. χοληδοχολιθίαση, στενώσεις, χολαγγειοκαρκινώματα.

5. Χαρακτηρισμός, διαφοροδιάγνωση και βιοψία βλαβών του παγκρέατος(εξέτασης εκλογής), ειδικότερα συμπαγών μαζών (π.χ. καρκίνος) και των κυστικών όγκων.

6. Πρώιμη διάγνωση αιτιών οξείας και χρόνιας παγκρεατίτιδας.

7. Διαγνώσεις της περιπρωκτικής περιοχής (αποστήματα, νόσους του σφικτήρα, συρίγγια)

8. Βιοψίες παθολογικών ευρημάτων όλων των παραπάνω παθολογιών.

• Βιοψία λεμφαδένων του μεσοθωρακίου (π.χ. μεταστάσεις, σαρκοείδωση, φυματίωση κτλ.)

• Βιοψία όγκων παγκρέατος ( π.χ. καρκίνωμα, κυστικοί όγκοι, μεταστάσεις, κτλ.) όπως και βιοψια παγκρέατος             σε παγκρεατίτιδα αγνώστου αιτιολογίας. 

• Βιοψία όγκων επινεφριδίων (π.χ. μεταστάσεις, αδενώματα, κτλ.)

• Βιοψία βλαβών ήπατος και χολαγγείων

• Βιοψία παθολογικά διογκωμένων λεμφαδένων άνω κοιλίας

• Βιοψία υποεπιθηλιακών όγκων και πεπαχύνσεων τοιχωμάτων του γαστρεντερικού σωλήνα.

9. Διαγαστρικές ή διαδωδεκαδακτυλικές παροχετεύσεις παγκρετικών ψευδοκυστών

10. Αποκλεισμός καθοδηγούμενος με ενδοσκοπικό υπέρηχο ή/και νευρόλυση του κοιλιακού πλέγματος, π.χ. σε ασθενείς με καρκίνο παγκρέατος και σε χρόνια παγκρεατίτιδα.

11. Παροχετευση περιπρωκτικών συλλογών και αποστημάτων, επίσης και μετά απο επιπλοκές απο χειρουργεία. 

12. Περαιτέρω δυνατότητες, π.χ. Μέσω ενδοϋπέρηχου καθοδηγουμενη παροχέτευση χοληδόχου πόρου, χολαγγείων και παγκρεατικού πόρου, χολοεντεροστομία, χρήση του Axios Stent, αφαίρεση νεκρού ιστού μετά απο παγκρεατίτιδα.

13. Πριν από την ERCP προκειμένου να μελετηθεί και να χαρτογραφηθεί το κλινικό πρόβλημα πριν την διενέργεια της ERCP.

 

Η δυνατότητα να μπορούμε να τοποθετήσουμε την κεφαλή των υπερήχων πολύ κοντά στα όργανα και τους ιστούς που θέλουμε να μελετήσουμε μας δίνει εικόνες εξαιρετικά μεγάλης ευκρίνειας. Επιπλέον, το γραμμικό σύστημα (linear) ενδοσκοπικής υπερηχογραφίας προσφέρει την δυνατότητα καθοδήγησης λεπτής βελόνης για τη λήψη κυτταρολογικού δείγματος (EUS-guided Fine Needle Aspiration), αυξάνοντας ακόμη περισσότερο την ακρίβεια στην διάγνωση των παθήσεων του παγκρέατος. Το υλικό που συλλέγουμε μπορεί κατόπιν να μελετηθεί από ειδικό Κυτταρολόγο/Παθολογοανατόμο με σκοπό να θέσει τη διάγνωση. Η μέθοδος αυτή είναι λιγότερο παρεμβατική και πιο ασφαλής συγκριτικά με άλλες μεθόδους λήψης κυτταρολογικού υλικού από τα όργανα της κοιλίας και το μεσοθωράκιο.

 

Όπως και στην γαστροσκόπηση, ο εξεταζόμενος προκειμένου να υποβληθεί σε ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα θα πρέπει να είναι νηστικός την ημέρα της εξέτασης. Εάν υπάρχει η ένδειξη της λήψης κυτταρολογικού υλικού δια λεπτής βελόνης  θα πρέπει να συνεννοηθεί με τον γιατρό του για την ενδεχόμενη διακοπή των αντιπηκτικών.

Ο ενδοσκοπικός υπέρηχος γίνεται με τον ασθενή σε κατάσταση καταστολής (μέθης). Έτσι η εξέταση είναι άνετη για τον ασθενή και βεβαίως η διαδικασία λήψης κυτταρολογικού υλικού είναι ανώδυνη. Η εξέταση μπορεί να συνδυαστεί με την ERCP. Για λόγους πρακτικότητας, σε ασθενείς που θα διενεργηθεί και ERCP, o ενδοσκοπικός υπέρηχος EUS πραγματοποιείται στον ίδιο χρόνο. Στον ασθενή χορηγείται μέθη ή γενική αναισθησία, πραγματοποιείται ενδοσκοπικός υπέρηχος και στην συνέχεια ολοκληρώνεται η επέμβαση με την διενέργεια ERCP και την εξαγωγή λίθων ή την τοποθέτηση στεντ.

 

Η περαιτέρω διάγνωση και ευκρίνεια του ενδοσκοπικού υπερήχου μπορεί να υποβοηθηθεί σημαντικά με σκιαγραφική ουσία για υπερήχους (SonoVue, της εταιρίας Bracco). Βεβαίως μπορεί να γίνει και απλός υπέρηχος άνω και κάτω κοιλίας με σκιαγραφικό (ευρεία χρήση και ενδείξεις(σχεδόν ίδιες με αυτές της CT και MRI), δυνατότητα λήψης βίντεο, έλεγχος βλαβών σε πραγματικό χρόνο γιατί αποτελεί μια δυναμική εξέταση, κτλ.).

 

Ανάλογα το μηχάνημα ενδοσκοπικού υπερήχου μπορεί να γίνει και ελαστογραφία των παραπάνω βλαβών.